DÜNYA TARİHİNDE İLK KEZ “CUMHURİYET VE DEMOKRASİ, MECLİS YÖNETİMİ” SİSTEMİNİ “KENEŞ” ADIYLA UYGULAYAN TÜRKLERDİR

Keneşsiz iş görme

Akılsız düş görme

(Düşünmeden, danışmadan hareket etme anlamında)

Türk Atasözü

***

Keneşsiz (Danışılmayan, Meclissiz, İstişaresiz) işin pişmanlığı çoktur.

Türk Atasözü

***

Keneşli yerde eksiklik yok, Keneşsiz yerde eşitlik.

Türk Atasözü

***

Han, Bodundan (Halktan) büyük değildir.

Han bulunur, Bodun bulunmaz

Türk Atasözü

***

Han büyük olsa da Töre altındadır, dağ yüksek olsa da güneşin altındadır.

Türk Atasözü

***

Töre konuşunca, Han susar…

(Han, Törenin yani Hukukun üzerinde değildir. Han, Töreye uymak zorundadır.)

Türk Atasözü 

***

Dünya tarihinde ilk kez “Cumhuriyet ve Demokrasi,Meclis Yönetimi” sistemini “KENEŞ/KURULTAY/TOY” adı altında uygulayan Ulus Türklerdir.

Açıklamak gerekirse; "Cumhuriyet" Arapça kökenli bir kelime olup Arapça “cumhūriyyet” Halkın kendi kendisini hür bir şekilde yönettiği yönetim şeklini ifade etmektedir.

Demokrasi sözünün etimolojik kökeni ise latinceye dayanmakta olup; “demos” (halk) ve “kratos” (egemenlik) kelimelerine dayalıdır. Kısaca Demokrasi, halkın egemenliği demektir.

Türklerdeki KENEŞ sistemine gelince: 

“En eski çağlardan beri Türkler (aile/klan/aşiret) boylar halinde örgütlenmekteydi. 

Boylar birliği BODUN adı verilen Ulusu oluşturmaktaydı. 

Yine Eski Türk Töresince (Türk Yasası gereği); her Türk boyu OY vererek en Bilge kişisi olan Boybeyini (Boy temsilcisini) seçmekte, Boybeyleri ise; Boybeyleri arasından Kağan veya Hatun adı verilen en bilge yöneticilerini Oy vererek seçmekteydi. Devlete ait tüm kararlar KENEŞ/KENGEŞ adı verilen sistemle TOY ve Kurultayda (mecliste) danışılarak Oy Birliği ile alınmaktaydı. Alınan kararlar Töreye/Yasaya (Kanun ve Hukuka) uygun olmak zorundaydı. Kağan veyahut Hatun, dahi Törenin (Hukukun) üzerinde değildi. Kağan veya Hatun başarısız olduğunda veya Töreye aykırı hareket ettiğinde KENEŞ; Kağanı veya Hatun'u, KUT'unu kaybettiği veya Töreye uymadığı gerekçesiyle tahtından indirebilirdi.”

Atatürk, Demokratik Türkiye Cumhuriyetini kurarak en eski Türk Töresinde yeralan Milli Egemenliği yani KENEŞ yönetim sistemini; yeniden tesis etti. Bunu yaparken; Demokratik Cumhuriyet rejiminin, Türk Milletinin karakterine en uygun yönetim sistemi olduğunu çok iyi bilmekteydi. Atatürk bunu: ”Türk milletinin tabiat ve âdetlerine en uygun olan idare Cumhuriyet idaresidir. "Bundan en aşağı 7000 sene evvel, Mezopotamya'da , ilk beşeriyetin medeniyetlerinden birini kuran Sumer, Elam ve Akat kavimlerinde demokrasi prensibi tatbik , olunmuştur. Filhakika, bu Türk kavimler, müttehit bir cumhuriyet teşkil etmişlerdir. Bundan sonra, Atina ve Isparta gibi Yunan şehirleri, bir nevi demokrasi ile idare olunurlardı. Roma dahi demokrasi hayatı yaşamıştır. Türk milleti en eski tarihlerinde, meşhur kurultaylarıyla, bu kurultaylarda devlet reislerini intihap etmeleriyle demokrasi fikrine ne kadar merbut olduklarını göstermişlerdir. Son tarih devirlerinde, Türklerin teşkil ettikleri devletlerde, başlarına geçen padişahlar, bu usulden ayrılarak müstebit olmuşlardır.” Sözleri ile açıklamıştır.

Yine Tarihte; 

-Din, vicdan ve ibadet özgürlüğünün sağlanması, Din ve Devlet işlerinin bir birinden ayrılması olan Laikliği Türkçesiyle Usçuluk,Ayrımsızlık ilkesini, 

-(Halkın kendi seçtiği temsilciler vasıtasıyla Meclis esasına dayalı olarak uyguladığı)Demokrasi anlayışı ve Cumhuriyet (KENEŞ) yönetim sistemini,

-Kağan, Keneş,Töre ile yasama, yürütme, yargı erkleri ile güçler ayrılığı ve denge denetim prensibini, 

-Cumhurbaşkanı ve Başbakanlık sistemi olan Kağan ile Danışman iki başlı yönetim anlayışını ilk uygulayan Ulus Türk Milletidir.

KENEŞ adı verilen eski Türk yönetim sistemi çağına göre Dünyanın en Demokratik yönetim şekillerinden birisidir. Bu açıdan bakıldığında millet egemenliği seçimle OY’la tecelli etmekte, kararlar TOY ve KURULTAY adı verilen mecliste danışılarak ve tartışılarak alınmakta, yöneticinin her iş ve eylemi TÖRE yani yasalara ve hukuka uygun olmak zorundaydı.

Demokratik Cumhuriyet yani Türkçesiyle KENEŞ sisteminin tam ve mükemmel olması içinde bazı şartlar gerekmektedir:

-Seçilen yöneticinin en Bilge kişilerden seçilmesi (Bilge Bilig: Bilgili Bilge olması), 

-Yöneticilerin hukuka uygun yani yasa ve töreye göre hareket etmesi (Töreli, Yasalı olması), 

-Yöneticinin Ulusu ve Ülkesi için gece gündüz çalışması (Buduncu olması) 

-Yine Yöneticilerin danışarak karar vermesi, Yöneticilerin iş ve eylemlerinin Meclis yani Keneş/Kurultay, Yargıtay, Sayıştay, Danıştay denetiminde olması gerekmektedir.  

Aksi halde yönetim aksar. Demokratik Cumhuriyet Türkçesi ile Keneş sistemi sağlıklı çalışmaz.

Fatih Mehmet Yiğit 

TÜRK BİLGELİĞİ