MACARİSTAN'DA BULUNAN AVAR TÜRKLERİNE AİT TÜRKÇE TAMGA YAZISI IŞIĞINDA İYE,İDE,İDUK,İZİ VE EB BÖTAĞ KAVRAMLARI:

VI. yüzyıl tarihçisi Menandros Protektor, Avarların konuştuğu dilin Hunların diliyle aynı olduğunu belirtmektedir. 

Eski Türk inanç sisteminde; İYE-İDE-İDUK-İZİ günümüz kavramı ile ifade edersek: Koruyucu Ruh/Melek anlamını taşımaktaydı. Meleklerin günahsız oluşu, koruyuculuğu ve yardım etmesi: İYE kavramından esinlenerek ve türetilerek  İYİ, İYİLİK kavramını dilimize, düşünce dünyamıza ve yaşantımıza kazandırmıştır. 

İyi kavramı Türkçemizde: yardımsever, koruyucu, kötü olmayan, kötü karşıtı...Gibi anlamları ifade etmektedir.

Yukarıdaki Avar Türklerine ait Macaristanda Nad-Sent-Miklosh Kurgan kazısında bulunan Jânoshıd iğneliği üzerindeki Türkçe Tamga yazısından da anlaşılacağı üzere "iduk" kelimesi yazıda Tanrı'nın koruyucu meleği olarak ifade edilmiştir:

qızın kügiyedi 'kızın ünü dikiş', 'dikiş kızın şanıdır'

qıblıg bol içe 'mutlu ol abla'

tenrin ıdugı qıl inç eb bötâg ana 'Tanrı meleği; evi (eb bötağ: ölen kişinin otağ şeklindeki mezarı, ebedi istirahatgahı, öte yurt olabileceği gibi gelin gidilen ev,yurt,çadır, otağda olabilir) huzurlu mekan ve marifet kıl ona'

Fatih Mehmet Yiğit

(Büşra Sungur Paylaşımı) Adile Ayda Roma'dayken yaptığı araştırmalar sonucunda elde ettiği bilgilere dayanarak yazdığı 'Türklerin İlk Ataları' adlı kitabında Timur'un (Tamerlan) İskitlerin imparatoru olduğunu ''İskitlerin İmparatoru Timurlenk'in Hayatı'' adlı 16.yy'da yazılan Latince esere dayandırarak yazmıştı: Magni Tamerlanis,Scythorum İmperatoris Vita. 

İlginç olan şey Slovak tarihçi ve araştırmacı Martin Hurbanič ''626'da İstanbul'un Avar Kuşatması: Tarih ve Efsane'' (The Avar Siege of Constantinople in 626: History and Legend) adlı eserinde 13.yüzyılda yazılan ve Bizans tarihinde İstanbul kuşatmasını anlatan bazı kroniklerde (iki tanesi Kronika ve Synopsis Chronike -Theodore Skoutariotes), Avarlardan 'İskitler' olarak bahsedildiğini yazıyor (sf. 11-12)

Aynı zamanda:

''In the liturgical text 'the Lectio Triodii' (Greek hisctorical prologue to the Feast of the Akathistos) and other sources as well, only the Avars were labelled as 'Scythians'.(p.292)''

''Ayinle ilgili metin Lectio Triodii'de (Akathistos bayramının giriş kısmında) ve diğer kaynaklarda da, Avarlar İskitler olarak adlandırılmışlardır'' (sf.292)''

Ayrıca kitabın giriş ksımından bir yazıyı da (sf.3) aşağıda görüyorsunuz. Priscus kitabında Atilla'nın sarayını ziyaret ettiği zaman (5.yy) Hunların İskitçe konuştuğunu yazıyordu, ve yanlış hatırlamıyorsam Bizanslı tarihçi Anna Komnenos da Peçeneklerden İskitler olarak bahsetmişti. Bütün bunlar ortadayken İskitlerin Türklerin ilk ataları olduğu gerçeğini herkese anlatmak bizlerin görevidir çünkü ''Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanı şaşırtacak bir mahiyet alır'' (Atatürk💙)