AÇGÖZLÜ VE KİBİRLİ ZALİMİN SONU

(Tepegöz ile Alp Yiğit’in Mücadelesi) 

Alama ülkesinde, tek gözlü, kıllı vücutlu, kibirli ve açgözlü bir yaratık yaşarmış: Altırkuş. Her ne kadar yalnızca bir gözü olsa da, uzakları ve gizli olan her şeyi görebilirmiş. Midesi öyle büyüklükteymiş ki, bir oturuşta yetmiş öküzü ve otuz fıçı şerbeti yutabilirmiş.

Alama halkı, tüm gücüyle bu yaratığı doyurmak için çalışır, onun için yaşarmış. Altırkuş, yalnızca Alama ülkesinin hükümdarı olmakla yetinmemiş; gözü, Alp Yiğit’in ülkesine dikilmiş. 

“Gelecekte Alp Yiğit de benim çobanım olsun! Sürümü o gütsün. Bana güçlü bir çoban gerek!” diye bağırmaya başlamış.

Alp Yiğit bu sözleri duyunca hiç aldırmamış: 

“Açgözlünün çobanı olmam, adımı lekelemem. Esremet’ten korkup ateş yakıp kaçmak bana göre değil. Karşılaşmak istiyorsan, haydi çık kır ortasına!” demiş.

Alp Yiğit, Altırkuş’a meydan okumuş ve İdil’in kıyısındaki bozkırın ortasına çıkıp beklemeye başlamış.

Altırkuş gelir gelmez, ikisi birbirine girmiş. Birbirlerini sarsmışlar, ezmişler, yere sermişler. Güreşe güreşe, vuruşa vuruşa Alp Yiğit son gücünü toplamış; Altırkuş’u sıkıca kavrayıp göğe kaldırmış. O anda Altırkuş’un pis nefesi “pof!” diye çıkmış. Meğer bütün gücü o kötü nefesteymiş.

Alp Yiğit, açgözlü zalimi yedi denizin ötesine fırlatmış.

***

(Çuvaş Türkçesi ile)

ХĂРĂК ÇУРĂМЛĂ ТА ĂСТĂМАН ТИРЕНĔВĔН ВĔÇĔ (Тепеҫкуçпа Алп Çĕнтĕрĕн Кĕрешевĕ)

Алама çĕрĕнче пĕр куçлă, çĕр çинчи пĕчĕккĕн, тăкăнса ӳснĕ тĕклĕ, ăстамланă та хăрăк çурамлă пурăнакан пулнă: Алтăркуç. Вăл пĕр куçпах курайма пулнин тесех, ăна ĕнтĕ асăрхаттарса çÿрекен çÿлти тата пытарăнса тăракан япаласене курма пулнă. Вăл хăранăлăхĕ çавăн пек аслă пулнă хăçан пĕр çĕре ларсан çитмĕл вăкăра та вăтăр çĕрĕм эрехĕ çиме пултарнă.

Алама халăхĕ хăйĕн пур ăстăвăмĕпе çак пурăнаканна туса ӳстермешкĕн ĕçленĕ, ăна çине пурăннă. Алтăркуç Алама çĕрĕн çĕнĕ хăйне çеç пуçтармасть – унăн куçĕ Алп Çĕнтĕр çĕрне лекнĕ. "Алп Çĕнтĕр те манăн кĕтÿçĕ пултăр!Унăн çĕр ĕçĕ манăн выльăхăма кĕртмелли пултăр. Манăн вăйлă кĕтÿç кирлĕ!" тесе кашни кун калама тытăннă.

Алп Çĕнтĕр çак сăмахсăлăхсене илтсен, пĕр сăмах та каймасть: "Хăрăк çурамлăн кĕтÿçĕ пулмастăп,ятăма пăсарлатмастăп. Эсреметрен хăраса çулăм çунтарса тармасси манăн ĕçĕ мар. Тупăшма килĕшÿллĕ пулсан, кил эрĕç, утма çÿре çÿлти вырăна!"

Алп Çĕнтĕр Алтăркуша çапăçма чĕннĕ те Атăл çыранĕнчи хирĕн вăталашĕне тухса кĕтме тытăннă.

Алтăркуш килсен çук, иккĕшĕ хутшăнса çапăçма тытăннă. Пĕр-пĕрин çĕкленĕ, пĕр-пĕрин пĕчченĕ, çĕре ярса çăварланă. Кĕреше-кĕреше, çапăна-çапăна Алп Çĕнтĕр хăйĕн юлашки вăйне пухса çирĕплетнĕ; Алтăркуша çирĕп ăшаласа çÿлĕ çÿле хăпартнă. Çак вăхăтра Алтăркушăн çирĕк ăшши "пуш!" тесе тухнă. Курăнни пек, унăн пур вăйĕ çав аманчă ăшăра пулнă.

Алп Çĕнтĕр хăрăк çурамлă тирене çиччĕ тинĕс улăхĕнчен уçса ярарнă.

Fatih Mehmet Yiğit 

TÜRK MİTOLOJİSİ

(Çuvaş/Çavuş Türk Halk Söylencelerinden)